نکته اول : ابتکار نامگذاری برای هر سال

یکی از ابتکارات اثر بخش وارزشمند مقام معظم رهبری ، تعیین یک نام یا شعار برای هر سال و پیگیری آن شعار وارائه جمع بندی از آن در پیام نوروزی وسخنرانی آغازین خود در ابتدای هر سال نو می باشد. سخنرانی در روزهای اول سال شمسی رهبر معظم انقلاب که معمولا در کنار بارگاه علی بن موسی الرضا (ع) و در بین زائران و مجاوران آن حضرت که از همه اقشار و گروه های مردم ازسراسر کشور هستند، ایرادمی گردد فرصتی برای تحلیل و تبیین شعارسال و بیان چرائی وچیستی آن توسط معظم له می باشد.
البته این ابتکار، حکمت ها وآثار فراوانی داشته وضمن آنکه نوعی هدف گذاری است، عامل نشاط، حرکت، همدلی و همسویی، وحدت نظر و کلمه، انسجام ملی، هشدار نسبت به خطرات و تهدیدات پیش رو و آماده سازی نظام ومردم برای مقابله با دشمنان است که بر اساس نیازهای اساسی و کلان جامعه و همچنین متناسب با شرایط واقتضائات سال پیش رو و مشتمل بر دغدغه ها و اولویت اصلی نظام اسلامی است.
مجموعه تلاش دستگاه های فرهنگی و توجه مسئولین نظام از یک سو و وجود زمینه ی فرهنگی پذیرش نام برای هر سال در فرهنگ عمومی ایرانیان و از همه مهم تر تلقی هدایت گرانه داشتن از فرمایشات رهبر معظّم انقلاب از سوی دیگر، اثرگذاری شعارهای سالانه را فزونی بخشیده و تجربه پیامدهای مثبت مترتب بر آنها در طول سال های گذشته، فرهنگ جدید انتظار شعار سال را در کشورمان نهادینه نموده است به گونه ای که در مردم ومسئولین تعیین نام وشعار سال را در پیام نوروزی ایشان به صورت یک توقع وانتظار شکل گرفته و هر ساله گفتمان ویژه ای را در کشور چه در بین نخبگان وچه در بین توده های مردم سامان می دهد.
امسال نیز این اتفاق رخ داده ونامی که برای سال 92 برگزیده شده، حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی است.

نکته دوم : نام سال بر گرفته از ضرورت های معاصر

بررسی شعارهای انتخاب شده در سال های گذشته نشان می دهد که هر یک از این شعارها ریشه در ضرورت های آن سال داشته است. اولویت اوّل و موضوع راهبردی مورد نیاز کشور در شعار سال منعکس گردیده و نام برگزیده فی الواقع مهم ترین ضرورت و نیاز کشور بوده است به عنوان مثال شعارهایی همچون کار وهمت مضاعف، اصلاح الگوی مصرف، جهاد اقتصادی، اقتصاد مقاومتی ومانند آن برای کسانی که از شرایط کشور آگاهی کافی دارند، راهبردی ترین مسائل کشوراست وکمتر تحلیل گر مسائل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را سراغ داریم که بر انتخاب چنین عناوینی خرده گرفته و یا پیشنهاد شعاری راهگشاتر وسازنده ترداده باشد .
وقتی آسیب پذیری ما، ضعف درتلاش وکار و گرایش به کم همتی است، ایجاد تحرک و نشاط آفرینی در ملت با طرح شعار کار وهمت مضاعف خواهد بود.
هنگامی که اقتصاد کشور آماج توطئه ها و برنامه های شیطانی دشمنان قسم خورده انقلاب اسلامی است، جهاد اقتصادی پاسخ کوبنده ومتناسب است.
در برخورد با هجمه همه جانبه اقتصادی که در هم شکستن اقتصاد وظرفیت های اقتصادی نظام را دنبال می کند اقتصاد مقاومتی راه گشاست و در شرایطی که نیاز به فعال سازی ظرفیت های خفته اقتصادی نظام باشد حمایت از تولید وکار وسرمایه ملی است که دغدغه واولویت اول نظام است.
و البته شعارهای مختلف در یک منظومه پیوسته و مرتبط با هم، پیگیری مسیر تعالی و رشدملّت و راه عبور از گردنه های سخت برای نظام را عیان و آشکار می سازد.
با این وصف ضرورت پیش رو در سال 92 جز تأکیدی بر حماسه سازی در دو عرصه سیاست و اقتصاد نخواهد بود. همچنان که رهبر معظم انقلاب نیز در پیام نوروزی خویش فرمودند:
سال ۹۲ برابر چشم‌انداز امیدوارانه‌ای که به لطف پروردگار و همت مردم مسلمان برای ما ترسیم شده است، سال پیشرفت و تحرک و ورزیدگی ملت ایران خواهد بود؛ نه به این معنا که دشمنیِ دشمنان کاسته خواهد شد، بلکه به این معنا که آمادگی ملت ایران بیشتر و حضور او مؤثرتر و سازندگی آینده‌ی این ملت به دست خودشان و با همتِ با کفایت خودشان ان‌شاءالله بهتر و امیدبخش‌تر خواهد شد.
البته آنچه را که ما در سال ۹۲ در پیشِ‌ رو داریم، باز عمدتاً در دو عرصه‌ی مهم اقتصاد و سیاست است. در عرصه‌ی اقتصاد، به تولید ملی باید توجه شود؛ همچنان که در شعار سال گذشته بود. البته کارهائی هم انجام گرفت؛ منتها ترویج تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه‌ی ایرانی، یک مسئله‌ی بلند‌مدت است؛ در یک سال به سرانجام نمی رسد. خوشبختانه در نیمه‌ی دوم سال ۹۱ سیاست های تولید ملی تصویب شد و ابلاغ شد ــ یعنی در واقع این کار ریل‌گذاری شد ــ که بر اساس آن، مجلس و دولت می توانند برنامه‌ریزی کنند و حرکت خوبی را آغاز کنند و ان‌شاءالله با همت بلند و با پشتکار پیش بروند.
در زمینه‌ی امور سیاسی، کار بزرگ سال ۹۲، انتخابات ریاست جمهوری است؛ که در واقع مقدرات اجرائی و سیاسی، و به یک معنا مقدرات عمومی کشور را برای چهار سال آینده برنامه‌ریزی می کند. ان‌شاءالله مردم با حضور خودشان در این میدان هم خواهند توانست آینده‌ی نیکی را برای کشور و برای خودشان رقم بزنند. البته لازم است هم در زمینه‌ی اقتصاد، هم در زمینه‌ی سیاست، حضور مردم حضور جهادی باشد. با حماسه و با شور باید وارد شد، با همت بلند و نگاه امیدوارانه باید وارد شد، با دل پر امید و پر نشاط باید وارد میدانها شد و با حماسه‌آفرینی بایدبه اهداف خود رسید.
با این نگاه، سال ۹۲ را به عنوان « سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی » نامگذاری می کنیم و امیدواریم به فضل پروردگار، حماسه‌ی اقتصادی و حماسه‌ی سیاسی در این سال به دست مردم عزیزمان و مسئولان دلسوز کشور تحقق پیدا کند.(پیام نوروزی سال 92)

نکته سوم : مبتنی بودن شعار سال بر تحلیل واقعی ازشرایط و نیازهای کشور

در نکته قبل نقش ضرورت ها ونیازها را در انتخاب شعار سال یاد آور شدیم نکته دیگری که توجه به آن لازم است اینکه انتخاب یک نام برای سال بر اساس یک تحلیل جامع و واقع بینانه از تحولات و رخدادهای کشور انجام گرفته است . داشتن تحلیل صحیح از حوادث و دیدن صحنه آنچنان که هست و نه آنچنانکه دشمنان می خواهند والقاء می کنند ،در راهیابی انسان به تصمیم و تشخیص درست بسیار تعیین کننده است . یک سو نگری وجامع نبودن تحلیل، نگاه خرد و جزئی داشتن به مسائل، همه صحنه ها را با هم ندیدن و مسائل فرعی را اصلی دیدن و یا موضوعات اصلی را فرعی انگاشتن ، حبّ و بغض ها را درل تحلیل وقایع دخالت دادن ، دشمن و دشمنی ها ی اورا ندیدن ،اهداف ، آرمانها و ارزشها را فراموش کردن ، از قوتها و توانمندی ها غفلت نمودن ، عنایات خدا و وعده نصرت او را باور نداشتن ، سهم ووزن قوتها وضعفهای خود را ندانستن و خلاصه هر گونه اشتباهی در محاسبات داشتن بخصوص اگر دشمنان آگاه یا دوستان جبون و تنگ نظر ما را به محاسبات غلط بکشانند ، منجر به بیراهه و کژ راهه رفتن وخسارت سنگین خواهد شد .در مسیرهدایت و راهبری بایستی شرایط را به طور واقعی درک کرد و منطبق بر آن چاره جویی نمود .
از جمله نکات مهم در تعیین شعارهای سال رعایت این واقع بینی است که تأمل در مقدمات بحث بطور طبیعی مارا به چنین دریافتی می رساند ومنطقی بودن شعار در کنار جذابیت داشتن آن و قابل فهم بودن آن برای همگان را آشکار می سازد .شعار حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی نیز بر اساس یک تحلیل واقع بینانه از اوضاع وشرایط شکل گرفته است که در ادامه بیشتر آن را توضیح می دهیم .
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی روز اول فروردین امسال خود ضمن اشاره به اینکه ملت ایران باید نگاهی کلان و واقع بینانه و ارزیابی صحیحی از شرایط کشور داشته باشد فرمودند :
ارزیابی شرایط کشور با نگاه صرف به مسائلی همچون گرانی ها ، کاهش تولید در برخی واحدهای تولیدی و فشارهای اقتصادی ارزیابی ناقص ونادرست بوده ونگاه صحیح آن است که در میدان عظیم پر چالش ملت ایران در کنار نقاط ضعف و مشکلات ،پیشرفتها و دستاوردهای بزرگ نیز دیده شوند که در این صورت نتیجه چنین ارزیابی کلانی سر بلندی وقهرمانی ملت ایران است .

نکته چهارم : خاستگاه شعار سال در آموزه های دینی

شعارهای مطرح شده در سال های گذشته عموماً مفاهیم دینی و یا بر گرفته از آیات وروایات بوده ودر اندیشه اسلامی از جایگاه بلندی برخوردار بوده است. دلیل آن نیز کاملاً مشخص است. در جامعه اسلامی با یک رهبری دینی که رویکرد فقاهتی را در اداره وتنظیم امور جامعه اتخاذ نموده است ، شیوه های هدایت و مفاهیم بکار گرفته شده همگی بن مایه های دینی داشته و براساس مبانی وتفکر برگرفته از دین قابل توجیه وتفسیر است .
از این رو واکاوی و ردیابی نام های تعیین شده در آموزه های دینی کار دشواری نیست. بلکه پشتوانه های عظیم معرفتی را در مجموعه اعتقادات، اخلاقیات، احکام وحکم اسلامی برای آنها می توان ارائه نمود.
به عنوان مثال برای شعار حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی که شعار امسال می باشد، تأمل در آیات سوره صف مسائل فراوانی را روشن می نماید.
این سوره از آن رو با تسبیح پروردگار شروع می شود که در آن، مطالبه جهاد همه جانبه و یک پارچه امت اسلام و تقاضای یاری و نصرت پروردگار وجود دارد و این در خواست کمک به معنی نیازمندی واحتیاج ذات اقدس حق نیست و لذا تنزیه او از هر گونه فقر و نیاز به شهادت همه ی آسمان ها و زمین و موجودات، در صدر سوره ذکر شده است. سپس به مؤمنان یاد آوری می شود که ادعایی که به آن پایبند نیستند نداشته باشند و اگر به گفتارشان ملتزم نباشند مقت وغضب الهی را به دنبال خواهد داشت.
مبارزه مطلوب و محبوب خداوند، رویاروئی همگانی و متحدانه ودر یک صف و آن هم صف نفوذ ناپذیر و مستحکم با با دشمنان خدا معرفی شده و پس از آنکه یاد آور اذیت ها و کوتاهی هایی که با دو پیامبر بزرگ خدا یعنی موسی و عیسی علیهما السلام و پیامد های سخت آن یعنی انحراف و گمراهی گردیده، خبر از سنّت اتمام نور الهی و جهان گیر شدن آن وغلبه دین خدا در همه عرصه ها علیرغم میل کافران و مشرکان داده و سپس راه های رهایی و نجات مؤمنان در دنیا و آخرت از گرفتاری ها و عذاب سخت را ایمان وجهاد با مال وجان بر شمرده و می فرماید:
یا ایها الذین آمنوا هل ادلّکم علی تجارة تنجیکم من عذاب الیم تومنون بالله رسوله وتجاهدون فی سبیل الله باموالکم وانفسکم ذلکم خیرلکم ان کنتم تعملون
ای کسانی که ایمان آورده اید آیا شما را به تجارتی که رهایی بخش از عذاب سخت است رهنمون شوم. به خدا و رسول او ایمان آورید ودر راه خدا با اموال و جان های خود جهاد نمایید که اگر بدانید این برای شما بهترین است.
در این آیه از مؤمنان تقاضای ایمان شده است یعنی پایداری و استقامت در ایمان و جهت دادن همه ی تلاش های جسمی و مالی در راه خدا ودر واقع تجارت سود بخش مؤمنان، پایمردی و پای بندی به ایمان و استمرار آن ( فعل مضارع تؤمنون ) و همچنین مجاهدت همه جانبه با جان ومال و خستگی نا پذیری ومستمرو همگانی (تجاهدون ) معرفی گردیده است .
ایمان ، جهاد با مال وجهاد با جان ،همه ی عرصه ها از جمله عرصه سیاست و اقتصاد را در بر میگیرد و این گونه ایمان و جهاد ، نه تنها جبران ضعف ها و اشکالات گذشته را می نماید بلکه از لوازم و دستاوردهای آن ، تحقق اهداف و خواسته های امت اسلامی است که همانا پیروزی قریب الوقوع بر دشمنان ، فائق آمدن بر گرفتاری ها و مشکلات می باشد و این وعده قطعی و بشارت آمیز پروردگار است (و اخری تحبونها نصر من الله وفتح قریب و بشّر المؤمنین )
و در انتهای سوره دستور به یاری پروردگار وورود به زمره ی انصار الله به همه ی مؤمنان داده شده و تجربه و درس عبرت آموز پیروزی های گذشته ، شاهد حقانیت این راه معرفی شده است.
روح حماسی در تمام آیات این سوره آشکارا مشاهده می گردد. حماسه مقاومت، حماسه عمل به شعارها، حماسه جهاد درصف واحد ، حماسه وحدت پولادین ، حماسه حضور و همراهی با رهبران الهی ، حماسه آینده ی نوید بخش ، حماسه غلبه جهانی دین خدا ، حماسه ناکامی و شکست مشرکان و کافران ، حماسه استقامت در ایمان ، حماسه جهاد اقتصادی ، حماسه جهاد نظامی ، حماسه نصرت خدا و حماسه پیروزی و غلبه بر دشمنان.

نکته پنچم : اتکاء و ارتباط سیاست و اقتصاد به یکدیگر

ارتباط و تعامل سیاست و اقتصاد قابل انکار نیست. بویژه سیاست همیشه بر اقتصاد تأثیر تعیین کنننده دارد و البته از آن به شدت اثر پذیر است. مبارزات انبیاء با فقر ومحرومیت از یک سو و با تکاثر و افزون طلبی و سرمایه داری خون آشام از سوی دیگر در کنار مبارزه با طاغوت ها و سلطه های نا مشروع ، حماسه های سیاسی و اقتصادی فراوانی را در تاریخ مبارزات انبیاء به یادگاری گذاشته است .همیشه درکنار رویاروئی با فراعنه ونمرودها مقابله باقارون ها نیز وجود داشته است.
این ارتباط به گونه ای است که استقلال سیاسی بدون استقلال اقتصادی و بالعکس حد اقل در تجربه تاریخی وجود ندارد. بلکه در هم تنیدگی سیاست و اقتصاد در قرون اخیر به شدت افزایش یافته و هیچ سیاستی بدون ابعاد اقتصادی و هیچ اقتصادی بدون ابعاد سیاسی یافت نمی شود .بلکه نظام سلطه کنونی اقتصاد را اهرم سیاست و فرهنگ را دام هر دو و توان نظامی را پشتوانه اهداف سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی خود قرار داده است. امروزه سیاسی ترین موضوعات ، اقتصادی ترین آنهاست .چنانکه ما در مورد انرژی هسته ای شاهد آن هستیم .حتی بر علم و فرهنگ و رسانه نیز رویکرد سیاسی ، اقتصادی حاکم گردیده است .
چالش های موجود در مسیر انقلاب اسلامی نیز ناشی از عدم همپایی اقتصاد با سیاست در کشور است .واقعیت آن است که ما آن گونه که در عرصه های سیاسی پیشتاز و موفق عمل کرده ایم در صحنه های اقتصادی موفق نبوده ایم و اقتصاد کشور متناسب با روند تحولات سیاسی نظام حرکت نکرده است.

حرف آخر